Friday, March 6, 2015

Μια άλλη πλευρά του Κωνσταντίνου Καραμανλή


Share/Bookmark

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής υπήρξε αναμφίβολα η σημαντικότερη πολιτική προσωπικότητα της Ελλάδας στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα. Άνθρωπος ισχυρών πεποιθήσεων, περιείχε ό,τι προηγήθηκε και τον περιέχει ό,τι τον ακολούθησε. Περιείχε τη συντήρηση και την πρόοδο, τη δεξιά και την όποια αριστερά. Το φιλελεύθερο όραμα του Βενιζέλου και τη φοβική του κατάληξη. Τη μεταξική δικτατορία, την Κατοχή και τον Εμφύλιο, όσο και την Αντίσταση, την αποδόμηση των πόλεων και της προπολεμικής αστικής τάξης αλλά και την αναζήτηση ενός ευρωπαϊκού δρόμου για τη χώρα.
Άνθρωπος αρχοντικής ιδιοσυγκρασίας από επαρχιώτικη οικογένεια, αντιλήφθηκε γρήγορα  στο πετσί του τον παρηκμασμένο και αβάσιμο σνομπισμό των πολιτικών της ατιμασμένης (λόγω της στάσης τους απέναντι στους κατακτητές) αστικής τάξης της μεταπολεμικής Ελλάδας. 
Μίλησε στους καιρούς με την ειλικρίνεια της καταγωγής του και οι Έλληνες του το ανταπέδωσαν. 
Του έλαχε να ηγηθεί των νικητών έχοντας κάπου στην καρδιά του τα νικημένα παιδιά τους. Εντός του φύτρωσε οτιδήποτε ακολούθησε: η Δημοκρατία και ο οριακός αυταρχισμός της, οι Παπανδρέου και οι Μητσοτάκηδες, ακόμη και οι διάφοροι Σαμαράδες, Παυλόπουλοι και ανηψιοί, η ανάπτυξη και η ανισότητα, η άναρχη βιομηχανική μεγέθυνση δίχως καμία περιβαλλοντική έγνοια και το αστικό χάος, αλλά και η μεταπολεμική γρήγορη αύξηση του ΑΕΠ και του εθνικού πλούτου. Η καταστροφή του αστικού ιστού της Αθήνας και των παλαιών αστικών υποδομών της και η δημιουργία μιας ανάλαφρης και δίχως ρίζες μικροαστικής μεσαίας τάξης, προερχόμενης από τα αγροτικά στρώματα. 
Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, αυτό το εντυπωσιακό και αψίθυμο επαρχιωτόπουλο με τη βαριά προφορά και τα έντονα πάθη,  με το παράστημα και τα όμορφα χέρια που εντυπωσίασαν τη βασίλισσα Φρειδερίκη, έπρεπε στη δεκαετία του '50 να  συμφιλιώσει εντός του τις δύο Ελλάδες. Από τη μια μεριά τη μειοψηφούσα και ατιμασμένη, που νίκησε χωρίς να αντισταθεί στον κατακτητή, και από την άλλη την περήφανη και βαθιά πλανημένη, που έχασε, ενώ αντιστάθηκε, και πλήρωσε την αντίσταση με τη ζωή της. Παράλληλα με την προσπάθειά του να κυριαρχήσει στο πολιτικό σκηνικό μιας ρημαγμένης χώρας, για την οποία έπρεπε να επινοήσει ένα αναπτυξιακό όραμα.
Έτσι ο Καραμανλής έγινε ένα μενίρ που στροβιλίζονταν στον μεταπολεμικό ανεμοστρόβιλο της ιστορίας, προσθέτοντας το καταδικό του βάρος και γοητεία στο βάρος και τη γοητεία της χώρας του.
Στην πρώτη του μεταπολεμική περίοδο ο Καραμανλής υπήρξε ο θεμελιωτής της βιομηχανικής ανάπτυξης της χώρας, όπως εναργώς και ευκρινέστατα την περιγράφει ο καθηγητής Τάσος Γιαννίτσης στο βασικό έργο του «Η Ελληνική Βιομηχανία. Ανάπτυξη Και Κρίση» (Gutenberg, 1983), στις δύο περιόδους μεγάλων βιομηχανικών επενδύσεων 1955-57 και 1961-1963. Τότε που μπήκαν οι βάσεις των σημαντικότερων βιομηχανιών της χώρας μεταφέρθηκε, και σε κάποιες περιπτώσεις αναπτύχθηκε, η τεχνολογική βάση της νέας ελληνικής βιομηχανίας και φτιάχτηκαν τα μεγάλα σόγια της. 
Μια βιομηχανική ανάπτυξη όμως δίχως όρια, σχεδιασμό και επαρκείς μηχανισμούς ελέγχου σε μια διαλυμένη χώρα, η οποία κατέστρεψε σε ορισμένες περιπτώσεις ολάκερες ιστορικές περιοχές του τόπου. Οι μειωμένες άμυνες και οι μάλλον λιγοστές γνώσεις στα θέματα αυτά του Καραμανλή τον οδήγησαν σε επιλογές που είχαν δραματικές συνέπειες. Αντί να χωροθετηθεί η βιομηχανική ζώνη της Αθήνας προς την πλευρά του Νότιου Ευβοϊκού, γύρω από το Λαύριο, με τη μεγάλη βιομηχανική παράδοση και ελλείψει των αναγκαίων υποδομών (επαρκές λιμάνι και τραίνο), επιβεβαιώθηκε η τοποθέτησή της σε έναν κλειστό κόλπο, σε έναν ιστορικό χώρο εξαιρετικού φυσικού κάλλους και αρχαιολογικής σημασίας. Στη φυσική έξοδο της πόλης προς την Κόρινθο, πλάι στην Ιερά Οδό.
Έτσι συνέβη αυτό που όλοι γνωρίζουμε, εκεί που κάποτε «φύτρωνε φλισκούνι και άγρια μέντα» αλλά και δημιουργούνταν καλαίσθητες τουριστικές ζώνες και ζώνες οικιστικής ανάπτυξης  τη δεκαετία του '50 και του '60, από την Ελευσίνα ως τους Αγίους Θεοδώρους, στο πανέμορφο Αττικό τοπίο.
Ταυτόχρονα οι Έλληνες βιομήχανοι εκμεταλλεύθηκαν αδίστακτα την ανάγκη της χώρας για επενδύσεις και το άφθονο εργατικό δυναμικό που συνέρρεε στην πρωτεύουσα πόλη από τη διαλυμένη από τον εμφύλιο επαρχία της ανέχειας και του χωροφύλακα. Επέβαλαν οι ίδιοι νόμους και κανόνες αρκετά ελαστικούς σε βάρος του μέλλοντος της χώρας και του ίδιου αυτού του ανθρώπινου δυναμικού.  Από τις εγκαταστάσεις της ΛΑΡΚΟ ως το Στρατώνι, διαπράχθηκαν περιβαλλοντικά εγκλήματα μεγάλης έκτασης. Οι βιομηχανίες ενός από τους παλαιότερους βιομηχάνους της χώρας, του Πρόδρομου Μποδοσάκη, ήταν  αναμφίβολα ανάμεσα σε αυτές οι οποίες προκάλεσαν τη μεγαλύτερη περιβαλλοντική ζημιά.
Στη δεύτερη περίοδο εκβιομηχάνισης της χώρας τα πράγματα είχαν κάπως βελτιωθεί, αλλά όχι σε ικανοποιητικό βαθμό. Παρέμεναν πολύ μακριά από τις τότε πολιτικές των άλλων βιομηχανικών χωρών, καθώς η τεχνολογία που μεταφέρθηκε ήταν επί το πλείστον η φθηνότερη, που βέβαια άφηνε μεγαλύτερο περιθώριο κέρδους. Το χειρότερο από τα αποτελέσματα αυτής της τυχοδιωκτικής συμπεριφοράς είναι ότι συνέβαλε στη δημιουργία μια γενικευμένης, άδικης και εντελώς οπισθοδρομικής καχυποψίας απέναντι σε κάθε βιομηχανική επένδυση, κάτι που επεκτάθηκε σε κάθε παραγωγική δραστηριότητα. Η υπερβολή και η απληστία έθρεψαν στο γόνιμο έδαφος της εθνικής καχυποψίας την άλογη και οπισθοδρομική αντίδραση και τον γενικευμένο ψευτοαριστερό λαϊκισμό, πάνω στον οποίο θέριεψε στη συνέχεια η απέχθεια για την παραγωγική εργασία, η διαφθορά και η συναλλαγή.  
Έτσι η χώρα έζησε βιαστικά και  άτσαλα ένα μέρος από τον 19ο αιώνα της στη μετεμφυλιακή περίοδο του  20ου.
karamanlis degauleΟ Καραμανλής της πρώτης περιόδου ποτέ στ’ αλήθεια δεν κατάλαβε την Αθήνα και το αστικό περιβάλλον γενικότερα. Παρέμεινε πάντα ένα παιδί από αρχοντική οικογένεια της Πρώτης Σερρών. Έτσι η καταστροφή της πολιτιστικής και αστικής  κληρονομιάς της πόλης, με την ανεξέλεγκτη επεκτατική δόμηση σε βάρος των περιαστικών δασών και των ορεινών όγκων, η αδυναμία προστασίας των παραδοσιακών κτηρίων και της εξαιρετικής αρχιτεκτονικής της προπολεμικής πόλης, η καταστροφή του τραμ εν ονόματι ενός βίαιου εκσυγχρονισμού στηριγμένου στο αυτοκίνητο και στα βρώμικα λεωφορεία, που σύντομα μπούκωσαν τους ακατάλληλους δρόμους της πόλης, και κυρίως αυτός ο (ήδη εξηκονταετής) οδοστρωτήρας, η αντιπαροχή, απαξίωσαν την πρωτεύουσα και κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση και τα άλλα αστικά κέντρα της χώρας. Μετέτρεψαν την Αθήνα σε κάτι που μοιάζει περισσότερο με μεσανατολική αρχοντοχωριάτικη μεγαλούπολη παρά με σύγχρονη ευρωπαϊκή πόλη. Διαδικασία που επιτάχυνε με δραματικό τρόπο η ανερμάτιστη και καταστροφική δικτατορία των γελοίων συνταγματαρχών.
Ο Καραμανλής ανέχθηκε, όταν δεν ενθάρρυνε, τη μαζική εισροή εσωτερικών μεταναστών στα αστικά κέντρα (στους οποίους πιθανότατα έβλεπε κάποια ομοιότητα με τη δική του αστραφτερή πορεία). Το ίδιο αυτό ποτάμι, που η πηγή του ερήμωσε την ύπαιθρο και η απορροή το δέλτα του, έχτισε τις τερατουπόλεις σαρώνοντας τα στοιχεία της λειψής αστικής τάξης των περασμένων δεκαετιών, αυτής της ίδιας που τόσο απαξιωτικά αντιμετώπισε αρχικά τον ίδιο τον ηγέτη.
Η πρώτη περίοδος του Καραμανλή δείχνει έναν άνθρωπο που ακόμη προσπαθεί να επιβάλει την αμφισβητούμενη ισχύ του και το ευρωπαϊκό του όραμα. Ένα όραμα  το οποίο όμως δεν πολυκαταλαβαίνει, ελλείψει αστικής κουλτούρας. Περισσότερο το διαισθάνεται. Αναγκάζεται να συμβιβαστεί σε αρκετά θέματα, αλλά ταυτόχρονα δεν κατανοεί πλήρως τις συνέπειες των συμβιβασμών του.
Μ’ αυτά και μ’ εκείνα η χώρα ακολούθησε τον γνωστό δρόμο ως τη δικτατορία, την οποία, αφού κανείς άλλος δεν δέχτηκε να επιβάλει, την επέβαλαν τα ανθρωπάκια που γνωρίζουμε, σπέρνοντας παράλληλα τρόμο και ιλαρότητα, μια ιδιαιτερότητα της φυλής κι αυτή. 
Ο Καραμανλής που επέστρεψε επτά χρόνια μετά από το Παρίσι ήταν ένας άνθρωπος διαφορετικός.
Η χαλαρή ανώνυμη ζωή του στη Γαλλική πρωτεύουσα  με την μεγάλη αστική παράδοση, η επαφή με τον αληθινό Ντε Γκωλ (το πρότυπό του) που είδε επίσης τον κόσμο του να κλονίζεται και να  σαρώνεται από την έλευση της νεωτερικότητας που έφερε η μεγάλη ανατροπή του Μάη του ’68,  το αρχέτυπο της αστικής επανάστασης, παρότι δήλωσε αρχικά εργατική, η έλευση της νέας εποχής, αυτής που ζει ο κόσμος σήμερα, τότε που κλονίστηκαν όλες οι μεταπολεμικές βεβαιότητες, που ξανασχεδιάστηκε το σύμπαν, η συναναστροφή του έξω από τις πολιτικές υποχρεώσεις της προηγούμενης ζωής του με ανθρώπους σαν τη Μελίνα, τον Χατζιδάκι, τον Χορν, την ελληνική διανόηση της διασποράς, με σημαντικούς Γάλλους και Ευρωπαίους πολιτικούς, η ελευθεριότητα της καθημερινότητάς του, όλα αυτά δημιούργησαν έναν άλλο Καραμανλή. Κάτι αποκάλυψαν μέσα του.
karamanlis parisiΙδωμένη από αυτή την οπτική η πολιτική του στην πρώτη επταετία της μεταπολίτευσης μπορεί να βρει και άλλες ερμηνείες πέρα από τις γενικότερες τάσεις της εποχής.
Η «σοσιαλμανία» του, όπως αποκλήθηκε, ίσως δεν ήταν μόνον μια οικονομική επιλογή. Ίσως να έχει και μια άλλη συμπληρωματική εξήγηση. Έμοιαζε περισσότερο σαν  ένα ξεκαθάρισμα με τα σόγια εκείνα που τον οδήγησαν στις ατυχείς επιλογές του των προηγούμενων περιόδων, τις οποίες ποτέ δεν δικαιολόγησε στον εαυτό του. Αν παρατηρήσει κανείς προσεκτικά αυτούς που εξαφάνισε, θα διαπιστώσει μια ενδιαφέρουσα ταύτιση με αυτούς που είχαν τη μεγαλύτερη ευθύνη για τα ολισθήματά του.
Ταυτόχρονα έβαλε τις βάσεις της περιβαλλοντικής πολιτικής της χώρας. Χωροθέτησε εθνικούς δρυμούς. Είναι ο Κωνσταντίνος Καραμανλής που διέσωσε ανάμεσα σε άλλα, με την παραίνεση της Νίκης Γουλανδρή, το παρθένο δάσος του Φρακτού, ένα από τα πολυτιμότερα οικοσυστήματα της   Ευρώπης. Ο ίδιος που προσπάθησε να περιορίσει την κατανάλωση καυσίμων, να εισαγάγει κάποιους περιβαλλοντικούς όρους λειτουργίας στις ρυπαίνουσες βιομηχανίες, που εισήγαγε και ενίσχυσε τη συνταγματική προστασία του περιβάλλοντος.
Προσπάθησε, επίσης, με τη νομιμοποίηση του ΚΚΕ,  να διορθώσει με σαράντα χρόνια καθυστέρηση το μοιραίο λάθος του άλλου μεγάλου προκατόχου του, το ιδιώνυμο. Αυτό το οποίο οδήγησε στην κυριαρχία  εντός της ελληνικής αριστεράς, την εποχή που αυτή σχηματιζόταν όπως σε όλο τον δυτικό κόσμο,  των σκληροπυρηνικών δουλοπάροικων και των απαίδευτων σταλινικών. Πιο συνηθισμένοι να ελίσσονται στην παρανομία, εξόντωσαν συστηματικά τους σκεπτόμενους αριστερούς, τα πιο προοδευτικά και λαμπρά μυαλά της εποχής, παιδιά της αστικής τάξης κυρίως, και έσυραν τη χώρα σε έναν εκ των προτέρων χαμένο εμφύλιο για να τους αποτελειώσουν.
Το 1974 ήταν όμως πια αργά για να γεμίσει το κενό με μια ευρωπαϊκή αριστερά, ένα ευρωπαϊκό σοσιαλδημοκρατικό κόμμα. H αντίπερα όχθη είχε στεγνώσει, οι σπουδαίοι άνθρωποι είχαν σαρωθεί και εξοντωθεί ή αποδιωχθεί από τους δικούς τους κι έτσι ο χώρος ήταν ελεύθερος για το αυταρχικό όραμα του  Ανδρέα Παπανδρέου, το ΠΑΣΟΚ. Ο ίδιος ο πραγματιστής Καραμανλής συνόψισε το μάταιο της προσπάθειας, το αδιέξοδο που μισοέβλεπε πως ερχόταν, λέγοντας με θλίψη στον Λεωνίδα Κύρκο το περίφημο: «Κύρκο, θα αποτύχεις! Είσαι σε λάθος τόπο, σε λάθος χρόνο, σε λάθος κόμμα».
karamanluis andreasΤελικά, ο Καραμανλής της μεταπολίτευσης επιχείρησε να εξαγοράσει, κατά κάποιον τρόπο, τις δικές του ατυχείς επιλογές με τον δικό του περήφανο τρόπο. Όπως έζησε την προσωπική και την πολιτική του ζωή. Σιωπηλά και  χωρίς πολλές εξηγήσεις.
Η ιστορία όμως είναι μια αλλόκοτη πόρνη.
Εκεί που νομίζεις ότι σου χαρίστηκε, αποκαλύπτει μιαν άλλη εκδοχή της, ένα άλλο πρόσωπο. Δεν έχει μπέσα. Ξεπληρώνει ό,τι ποτέ δεν πληρώθηκε κι αγοράζει ό,τι ποτέ δεν πουλήθηκε.
Έτσι κι ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο μεγάλος Σερραίος πολιτικός, έζησε για να δει το όραμά του να διαστρέφεται από τον αυριανισμό, τη μεγαλύτερη αποτυχία του: να δημιουργήσει την αριστερά που χρειαζόταν η χώρα  για να εναλλάσσεται στην εξουσία. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής συνήθιζε να λέει συχνά στον ίδιο τον Ανδρέα Παπανδρέου, με τρόπο διφορούμενο: «Εγώ είμαι υπεύθυνος για σένα». Ίσως δεν εννοούσε μόνο ότι χάρη σε αυτόν, με δική του παραίνεση και όχι με αίτημα του πατέρα του Ανδρέα, στην αρχή της δεκαετίας του 1960, ο οικονομολόγος από το Χάρβαρντ, γιος του βασικότερου πολιτικού αντιπάλου του εκείνη την εποχή, βρήκε μια θέση αντίστοιχη του κύρους του - σύμβουλος στην Τράπεζα της Ελλάδος και διευθυντής του Κέντρου Οικονομικών Ερευνών, γνωστότερου ως ΚΕΠΕ - που του επέτρεψε να γυρίσει στην Ελλάδα.
Ο μοναχικός αυτός άνθρωπος κατάλαβε  αργά αυτό που δεν κατάλαβε ποτέ η άλλη μεγάλη προσωπικότητα της Ελλάδας του περασμένου αιώνα, ο Ελευθέριος Βενιζέλος: ότι η διάρκεια του έργου ενός μεγάλου πολιτικού κρίνεται κυρίως από την ικανότητά του να δημιουργήσει τους αντιπάλους του, όχι να τους υποκαταστήσει. Ότι στη Δημοκρατία παραδίδεις στην άλλη παράταξη και όχι στα παιδιά και στα ανήψια σου - επομένως, η πρώτη έγνοια του μεγάλου πολιτικού είναι να εντοπίσει, να δημιουργήσει και να στηρίξει με γενναιοφροσύνη αυτή την άλλη παράταξη, που μπορεί να συνεχίσει το έργο του από μια άλλη θέση.
Ο φαύλος κύκλος της υποβάθμισης, της πορείας από το κακό στο χειρότερο, έχει τη ρίζα του σε αυτή την έλλειψη, σε αυτό το εγωιστικό κενό.
Ο ίδιος σεβάστηκε πάντοτε τους αντιπάλους του. Δεν αντιλήφθηκε όμως έγκαιρα τη σημασία να τους τοποθετήσει στο πεδίο της εναλλαγής. Συντήρησε ένα σύστημα κλειστό και αυτοαναφορικό. Έναν ατελή διάλογο χωρίς διαλεγόμενους. Κι όταν πια το επιχείρησε ήταν αργά. Ή ίσως κάτι αντιλήφθηκε, αλλά έσφαλε. Μπορεί και να μην είχε τα περιθώρια. Το αποτέλεσμα όμως είναι το ίδιο: Απέτυχε.
Ας το πούμε λοιπόν ανοιχτά. Οι δύο μεγάλοι αστοί πολιτικοί άνδρες της νεώτερης Ελλάδας, ο φιλελεύθερος Ελευθέριος Βενιζέλος και ο συντηρητικός Κωνσταντίνος Καραμανλής, απέτυχαν να παράξουν την εναλλακτική που τους άξιζε, την αριστερά που δικαιούνταν για να επιβιώσει το έργο τους. Ο πρώτος το απέτρεψε, ο δεύτερος καθυστέρησε δραματικά να το αντιληφθεί και δεν το κατόρθωσε. Η ωριμότητα του Ισπανού βασιλιά Juan Carlos και του Calvo Sotelo, που διευκόλυναν την ανάδειξη του Felipe Gonzalez, η σωφροσύνη του μετρημένου Fernando Cardoso, που διέκρινε το βάρος και το βάθος του χαρισματικού συνδικαλιστή ηγέτη Inacio Lula da Silva στη Βραζιλία, δίδυμα επάνω στα οποία κτίστηκε η ευημερία και ο εκσυγχρονισμός των χωρών τους, έλειψε από τους μεγάλους άνδρες του δικού μας τόπου τις κρίσιμες στιγμές.
Ο Κολοκοτρώνης αντιμάχεται ακόμη μέσα μας τη μετάβαση, καταμαχεί τον Δράμαλη και κλαίει πάνω στα ερείπια της Τριπολιτσάς.
Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής υπήρξε ένας αξιοθαύμαστος άνθρωπος. Συνόψισε εντός του τις αντιφάσεις της μεταπολεμικής Ελλάδας και την οδήγησε με τον τρόπο του, το όραμα, τη μεγαλοσύνη και την έμφυτη αρχοντιά του σε ό,τι έχουμε σήμερα. Είχε βαθιά αντίληψη της αξίας των ανθρώπων και την ικανότητα να διακρίνει κάτω από την επιφάνειά τους. Είχε επίσης μια αδιαμφισβήτητη αμεσότητα στις αντιδράσεις, όταν διαπίστωνε τη μωροφιλοδοξία και τη μικρότητα. Παροιμιώδης ήταν η ελευθεροστομία του (και όχι μόνο) όταν επέτρεπε σε καμιά ηλιθιότητα να διαπεράσει τη βαρηκοΐα του. Ακόμη και στα ύστερα χρόνια του, η μαρτυρία του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη για τη συνάντηση για το μακεδονικό υπό την προεδρία του είναι χαρακτηριστική. Όταν ο μωροφιλόδοξος νεαρός υπουργός εξωτερικών της κυβέρνησης Μητσοτάκη (και σημερινός πρωθυπουργός) εξεστόμισε τις μπαρούφες της εποχής, ο Μακεδόνας πολιτικός τον «στόλισε» κατάλληλα και τον πέταξε από την αίθουσα.  
Όπου και να κοιτάξουμε στη μεταπολιτευτική Ελλάδα, όποια πέτρα και να σηκώσουμε, ο  Καραμανλής θα μας καρτερεί μετατοπισμένος. Οικοδομούμε πάνω σε ό,τι δημιούργησε και προσπαθούμε ακόμη να διορθώσουμε και να ξαναβρούμε κάτι από ό,τι άφησε να καταστραφεί. Οι αντιφάσεις της μεγάλης αυτής προσωπικότητας έγιναν πλέον και δικές μας αντιφάσεις.
Στην τελευταία του ομιλία στο χωριό από όπου ξεκίνησε, η μιλιά του Καραμανλή κόπηκε από έναν λυγμό, ένα απρόβλεπτο δάκρυ. Μιαν ημιτελή φράση. Κάτι σαν πρόθεση που απόμεινε μετέωρη στον αέρα. Κάποιες λέξεις που δεν βρήκαν τον δρόμο να ειπωθούν.
Ίσως να ήταν ο λυγμός της λειψής μας μεταπολίτευσης. Η γενναία συγγνώμη του μεγάλου αυτού άνδρα προς το μέλλον που ακόμη παλεύει απελπισμένα να γεννηθεί, αδύναμο να σκοτώσει ένα παρελθόν που έχει πια βρικολακιάσει. 
Γιώργος Γιαννούλης-Γιαννουλόπουλος 


Υ.Γ  Το άρθρο αυτό πρωτοδημοσιεύτηκε τον Οκτώβριο του 2013. Είναι μια μικρή προσπάθεια ψύχραιμης αποτίμησης (όχι αγιογραφίας) μιας μεγάλης προσωπικότητας, που διαμόρφωσε όσο κανείς άλλος τη σύγχρονη Ελλάδα. 
Πιασμένος στα γρανάζια της ιστορίας, παιδί του πολέμου και της Ευρώπης που άλλαζε μετά την καταστροφή, ο μεγάλος αυτός Έλληνας, με τις αντιφάσεις αλλά και το όραμα και το πείσμα του, μας περιείχε όλους. Ό,τι καλό ή κακό, όμορφο ή άσχημο ακολούθησε. Την Αριστερά και τη Δεξιά μας. Τις επιτυχίες και τις αποτυχίες μας.
Καλό είναι να τον θυμόμαστε όχι για ανούσιες εκδηλώσεις λατρείας ή αποδοκιμασίας, αλλά γιατί η κατανόηση της ιστορίας μάς βοηθά να αντιληφθούμε καλύτερα τον εαυτό μας σήμερα, τις επιλογές και την κατάστασή μας. Αυτό, δηλαδή, που συστηματικά αποφεύγουμε.
Και για κάτι ακόμη. Διότι η σύγκριση του ανθρώπου αυτού, των διλημμάτων, της αντίληψης, της ψυχής, των ορθών και των εσφαλμένων επιλογών, με το σημερινό πολιτικό προσωπικό της χώρας κάνει φανερό τον ξεπεσμό των μεγεθών, το μέγεθος της παρακμής μας. Την κατάντια της πολιτικής ελίτ της χώρας που, όχι χωρίς αρκετή επιείκεια, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ανθρώπινο αδιέξοδο ηγεσίας.

No comments:

Post a Comment